Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Γερμασόγειας. Η κατασκευή του ναού ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου 1898 και ολοκληρώθηκε το 1904 , ενώ εγκαινιάστηκε από τον Μητροπολίτη Μελέτιο Μεταξάκη στις 19 Οκτωβρίου 1914.
Κατατάσσεται ως βασιλική εκκλησία, είναι μια μονόκλιτη βασιλική με έντονα γοτθικά στοιχεία. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Παρασκευή, την πολιούχο της Γερμασόγειας, η μνήμη της οποίας εορτάζεται στις 26 Ιουλίου.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
Οι προσπάθειες για την ανέγερση του ναού της Αγίας Παρασκευής χρονολογούνται από τα τέλη του αιώνα. Συγκεκριμένα, οι εργασίες κατασκευής ξεκίνησαν στις 9 Μαρτίου 1898 τον 19ο αιώνα. Η απόφαση για την ανέγερση νέας εκκλησίας ελήφθη επειδή η τότε υπάρχουσα εκκλησία στην Αγία Παρασκευή δεν ήταν πλέον σε θέση να καλύψει τις λατρευτικές ανάγκες του χωριού, το οποίο είχε τότε πληθυσμό περίπου 400 κατοίκων. Ο σημερινός χώρος στον οποίο βρισκόταν η μικρή πρώην εκκλησία κρίθηκε απαραίτητο να κατεδαφιστεί.
Ο Οικονόμος Νικόλαος Μαρνέρος μας εξιστόρισε ότι η μητέρα του του είπε ότι η παλιά εκκλησία ήταν ένα κτίριο δύο δωματίων, με τον χώρο των γυναικών στο πίσω μέρος να είναι 10 σκαλοπάτια χαμηλότερα από το υπόλοιπο πάτωμα της εκκλησίας, με αποτέλεσμα η “πλάτη” των σκαλοπατιών να βρίσκεται σε ένα συγκεκριμένο ύψος όπου κάθονταν οι άνδρες, οπότε οι γυναίκες απλώς άκουγαν τη λειτουργία χωρίς να βλέπουν τον ιερέα ή τον ψάλτη.
Δύο ιερείς, ο πατέρας Χαράλαμπος Χατζηγιαννάκου και ο πατέρας Χριστόφορος Πέτρου, ήταν υπεύθυνοι για την κατασκευή της νέας εκκλησίας, με μέλη της επιτροπής τους Ιωάννη Χατζηθεμίου, Δημήτρη Μονιάτη, Χριστόφορο Κιννή και Ιωάννη Παπαχαραλάμπους. Τις οικοδομικές εργασίες εκτέλεσε ο Καϊμακλιώτης τεχνίτης Φίλης, ο οποίος ετοίμασε και τα σχέδια της εκκλησίας. Κάθε Κυριακή, μετά την ιερή λειτουργία, η οποία εκείνη την εποχή γινόταν στην εκκλησία της Αγίας Χριστίνης, οι κάτοικοι του χωριού προσφέρονταν εθελοντικά να μεταφέρουν πέτρες και υλικά, ώστε να μπορούν οι μάστορες να εργάζονται ελεύθερα καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας.
Οι άνδρες μετέφεραν τις πέτρες που έβγαζαν οι λιθοξόοι, οι γυναίκες μετέφεραν νερό από το ποτάμι και γέμιζαν μεγάλα πιθάρια, και τα παιδιά πάνω σε γαϊδουράκια μετέφεραν άμμο και χαλίκι από την παραλία στο χώρο της εκκλησίας. Ο αρχιμάστορας Φιλής έπαιρνε μισθό τρία σελίνια την ημέρα, οι κτίστες δύο σελίνια και οι εργάτες ένα σελίνι (ένα σελίνι ισοδυναμούσε με εννέα πλιγούρια). Υπήρχε μια συμφωνία ότι κάθε Σάββατο κατά την πληρωμή, ο παπα-Χαράλαμπος θα αφαιρούσε ένα γρόσι για κάθε σελίνι από κάθε εργάτη ως δωρεά για την ανέγερση της εκκλησίας. Η κατασκευή της εκκλησίας διήρκεσε ένα μήνα.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Η αρχιτεκτονική της εκκλησίας είναι έντονα επηρεασμένη από το γοτθικό στυλ, το οποίο είναι συνηθισμένο στην Κύπρο, και είναι μια μονόκλιτη βασιλική χτισμένη από λαξευτή πέτρα. Η επιρροή των Καϊμακλιωτών οικοδόμων είναι έντονη σε όλη τη δομή της εκκλησίας και η τεχνογνωσία τους φαίνεται να έχει κληρονομηθεί από την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό από τον μεγάλο αριθμό αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών που συναντώνται στην κατασκευή των τειχών της Λευκωσίας και αργότερα των Ενετικών τειχών. Εξωτερικά, οι τοίχοι διακοσμούνται με καλλιτεχνικά σχέδια όπως αψίδες και τα παράθυρα είναι πλήρως διακοσμημένα.
ΣΤΕΓΗ
Η στέγη της εκκλησίας είναι πολυεπίπεδη, τοξωτή και κατασκευασμένη από πέτρα. Με την πάροδο των ετών, λόγω της κακής ποιότητας των αρχικών υλικών που χρησιμοποιήθηκαν, η εκκλησία υπέστη σοβαρά προβλήματα που προκλήθηκαν από την υγρασία. Για την άμεση επίλυση αυτού του προβλήματος και την αποφυγή ανεπανόρθωτων ζημιών, κατασκευάστηκε το 1945 μια δεύτερη στέγη από κεραμίδια.
ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ
Η κατασκευή του εκτιμάται ότι άρχισε μετά την ολοκλήρωση της εκκλησίας, ενώ η ακριβής ημερομηνία είναι άγνωστη. Κομψό και λιτό, ταιριάζει απόλυτα με την αισθητική της εκκλησίας στο σύνολό της και, σύμφωνα με ένα χειρόγραφο σημείωμα που βρέθηκε σε ένα ψηλό εξωτερικό παράθυρο, ολοκληρώθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1910. Το αρχικό καμπαναριό ήταν χτισμένο σε τέσσερις ορόφους, σε αντίθεση με τους τρεις στη σημερινή του μορφή, και υπέστη σοβαρές ζημιές από κεραυνό το 1923.
Οι επισκευές κόστισαν 40 λίρες και για το σκοπό αυτό πωλήθηκε ένα κτήμα της εκκλησίας . Γύρω στο 1970 , το ισόγειο του καμπαναριού, το θεμέλιο της εκκλησίας, υπέστη σοβαρές ζημιές. Αντιμέτωπη με την απειλή της πλήρους κατάρρευσης του, η εκκλησιαστική επιτροπή ανέθεσε σε τεχνίτες από τη Λάρνακα να το επισκευάσουν έναντι του ποσού των 2.000 λιρών. Το καμπαναριό αφαιρέθηκε προσεκτικά αφού κάθε πέτρα αριθμήθηκε ξεχωριστά. Καθώς η ζημιά στις πέτρες ήταν ανεπανόρθωτη, το καμπαναριό ξαναχτίστηκε με ατσάλινες και τσιμεντένιες ενισχύσεις ένα επίπεδο χαμηλότερα.
ΤΕΜΠΛΟ
Το τέμπλο χτίστηκε το 1933 για να αντικαταστήσει το προσωρινό τέμπλο, το οποίο ήταν σκεπασμένο με σανίδες στο αρχικό στάδιο. Πρόκειται για ένα έργο εξαιρετικής δεξιοτεχνίας, κατασκευασμένο από ξύλο καρυδιάς. Το έργο κατασκευής ανατέθηκε στον Αλέξανδρο Κ. Ταλιάδωρο, αρχιτεχνίτη από την Ομορφίτα, έναντι του ποσού των 230 λιρών. Επιπλέον, η σύμβαση περιλάμβανε τη δωρεάν μηνιαία προμήθεια 5 κιλών σιταριού από τους Επιτρόπους της Εκκλησίας. Ο μάστορας Αλέξανδρος μετακόμισε στη Γερμασόγεια με τη σύζυγό του και τα δέκα παιδιά του και ολοκλήρωσε το έργο σε περίπου 18 μήνες. Η επιγραφή στο τέμπλο αναφέρει ότι η εκκλησιαστική επιτροπή που αποφάσισε την κατασκευή αποτελούνταν από τους Κυριάκο Αγαθαγγέλου, Σοφοκλή Μενελάου, Γεώργιο Κιννή, Χαράλαμπο Μιχαήλ και Παύλο Ευριπίδου.
ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΣΗ
Η αγιογράφηση ξεκίνησε το 1971 στην Κύπρο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Απεικονίζει παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη και αρκετούς Αγίους της εκκλησίας μας. Οι παραστάσεις είναι σε βυζαντινή τεχνοτροπία και μας γοητεύουν. Η γέννηση και η βάπτιση του Χριστού απεικονίζονται στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας, ενώ ο Μυστικός Δείπνος και η σταύρωση απεικονίζονται στη νότια πλευρά. Στο κάτω μέρος του ναού απεικονίζονται επίσης οι Άγιοι της εκκλησίας μας.
ΑΜΒΩΝΑΣ
Ο ξυλόγλυπτος ξύλινος άμβωνας ψηλά στον βόρειο τοίχο της εκκλησίας ήταν δώρο του πατήρ Χαράλαμπου Χατζηγιαννακού. Η κατασκευή του έγινε από τεχνίτες από τη Διερώνα. Καθώς δεν υπήρχε οδικό δίκτυο που να συνδέει τη Γερμασόγεια με τη Διερώνα, έπρεπε να μεταφερθεί μέσω μονοπατιών, πράγμα αρκετά δύσκολο για την εποχή εκείνη. Ο άμβωνας μεταφερόταν από οκτώ άνδρες στους ώμους τους, αφού πρώτα στερεωνόταν σε δύο ξύλινα δοκάρια.
Βιβλιογραφία : ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 1898 – 1998