Εγκαίνια του ανοικτού αρχαιολογικού πάρκου και της διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου των αρχιτεκτονικών καταλοίπων του Παλαιοχριστιανικού ναού του Προφήτη Ηλία στη Γερμασόγεια. Ένα έργο κοινωνικής, πολιτιστικής και περιβαλλοντικής σημασίας.
Με όλες τις τιμές, τέλεσε τα εγκαίνια του ανοικτού αρχαιολογικού πάρκου του παλαιοχριστιανικού ναού Προφήτη Ηλία στη Γερμασόγεια, ο υπουργός Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων Γιάννης Καρούσος. Στο λόφο του Προφήτη Ηλία στην τουριστική περιοχή της Γερμασόγειας, που περιβάλλεται από μεγάλα συγκροτήματα κατοικιών, ξενοδοχεία και καταστήματα, ξεπεράστηκαν πολλές δυσκολίες για να δημιουργηθεί ένα ανοιχτό αρχαιολογικό πάρκο με σημαντικά αρχιτεκτονικά ευρήματα της παλαιοχριστιανικής εκκλησίας του Προφήτη Ηλία.
Αυτό το μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στον σημερινό μεγαλοπρεπή Ναό του Προφήτη Ηλία, είχε χαθεί με την πάροδο των ετών λόγω της μαζικής οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής και κανείς δεν γνώριζε την ύπαρξή του, παρά την έντονη κυκλοφορία και τις κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες που παρουσιάζει καθημερινά η περιοχή. Τα εγκαίνια του ανοικτού αρχαιολογικού πάρκου και της διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου των αρχιτεκτονικών καταλοίπων του παλαιοχριστιανικού ναού του Προφήτη Ηλία τελέστηκαν την Παρασκευή 24/2/2023. Των εγκαινίων προηγήθηκε αγιασμός από τον Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιο.
Ο Δήμαρχος Γερμασόγειας, Κυριάκος Ξυδιάς, ευχαρίστησε τον υπουργό προσθέτοντας πως ερείπιο παλαιοχριστιανικής αψίδας εκκλησίας αφιερωμένης στον Προφήτη Ηλία εντοπίστηκε το 2001 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και στη συνέχεια αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια μιας μονόκλιτης ξυλόστεγης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, συνολικού μήκους 19μ. και πλάτους 8μ., με νάρθηκα και μια σειρά αιθουσών στα δυτικά, της οποία διασώθηκε μόνο η βορειοδυτική γωνιά.
Επιπλέον, εντοπίστηκαν υποστρώματα των δαπέδων στην αψίδα και τον κυρίως ναό, το θεμέλιο του συνθρόνου και του διαφράγματος του Πρεσβυτερίου και πιθανότατα μικρό οστεοφυλάκιο, ενώ εικάζεται ότι η καταστροφή του ναού οφείλεται σε πυρκαγιά. Αναφέρεται ότι τα τεμάχια στα οποία συμπεριλαμβάνεται ο χώρος απαλλοτριώθηκαν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων το 2004 και τον Δήμο Γερμασόγειας για τμήμα της ευρύτερης περιοχής, το 2005, ενώ εκπονήθηκε από κοινού διαχειριστικό σχέδιο για την κατασκευή του στεγάστρου για τον ναό και τα σωζόμενα προκτίσματα του.
Ακολούθησε το 2016 προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού, από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, χωρίς ανταπόκριση και το 2021 επαναπροκηρύχθηκε ο διαγωνισμός με αναθέτουσα αρχή τον Δήμο Γερμασόγειας και κατακυρώθηκε στην εργοληπτική εταιρεία An.Christou Properties & Constructions Ltd. Η τοπιοτέχνηση του γύρω χώρου περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ποδηλατόδρομο, skatepark και παιδική χαρά.
Ο Δήμαρχος Γερμασόγειας κ. Ξυδιάς κλείνοντας έκανε έκκληση σε όλους να σεβαστούν τον χώρο, να τον διατηρήσουν όπως παραδίδεται και να τον απολαύσουν ως θρησκευτικό και ιστορικό μνημείο και ως χώρο αναψυχής.
Η αρχαιολόγος, Δρ Ελένη Προκοπίου δήλωσε ότι, κατά τα έτη 2001 και 2017 το Τμήμα Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με τον Δήμο Γερμασόγειας, διενήργησε κάτω από την εποπτεία της Δρ Προκοπίου ανασκαφική έρευνα στην περιοχή Καλόγεροι, γύρω από το ορατό ερείπιο αψίδας εκκλησίας, αφιερωμένη κατά την τοπική προφορική παράδοση στον Προφήτη Ηλία.
Οι κάτοικοι διατηρούσαν, στον εν λόγω χώρο, άσβεστη την καντήλα της λατρείας του μεγάλου προφήτη, ενώ στα νότια είχε οικοδομηθεί αρχικά προς τιμήν του, ένας λυόμενος ναός, τον οποίον αντικατέστησαν αργότερα με έναν μεγαλοπρεπή ναό, ο οποίος εξυπηρετεί τις λατρευτικές ανάγκες της περιοχής. Η ανασκαφική έρευνα ανέδειξε τα θεμέλια μιας μονόκλιτης, ξυλόστεγης, παλαιοχριστιανικής, βασιλικής, συνολικού μήκους 21.65 μ. και πλάτους 7.50-7.75 μ. Σε όλη σχεδόν την έκταση του κυρίως ναού και στο μεγαλύτερο τμήμα του ιερού βήματος, διασώθηκε βοτσαλωτό υπόστρωμα δαπέδου.
Αναφέρει επίσης ότι σε όλους τους τομείς που ερευνήθηκαν εντός του ναού, εντοπίστηκαν ίχνη καύσης από πυρκαγιά στην οποία πιθανότατα οφείλεται και η οριστική του καταστροφή και εγκατάλειψή του. Τα λιγοστά κινητά ευρήματα κυρίως κεραμίδες και όστρακα, τοποθετούνται μεταξύ 4ου και 7ου αιώνα μ.Χ, χωρίς να είναι ακόμη δυνατή η ακριβής χρονολόγηση της ανέγερσης του ναού.
Τόνισε ακόμη πως το τοπωνύμιο της περιοχής Καλόγηροι, η προφορική παράδοση και το μέγεθος της εκκλησίας (η πρώτη μονόκλινη Βασιλική που εντοπίζεται στο νησί), επιτρέπουν την ταύτισή της με το καθολικό μιας μικρής, μοναστηριακής εγκατάστασης, τα ερείπια της οποίας δεν έχουν διασωθεί. Καθώς και ότι το αβέβαιο της χρονολόγησης των ερειπίων δεν μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε περισσότερες εικασίες για τους χρήστες, είναι όμως σαφές ότι ανήκει σε μία περίοδο στην οποία ο κοινοβιακός μοναχισμός γνωρίζει ιδιαίτερη ακμή στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Αμαθούντας.
Ο Δήμαρχος Γερμασόγειας σε ομιλία του ανέφερε πως στα πλαίσια μελέτης για έκδοση άδειας οικοδομής επί των οικοπέδων, διαπιστώθηκε το 2001 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, ορατό ερείπιο παλαιοχριστιανικής αψίδας εκκλησίας, αφιερωμένης στον Προφήτη Ηλία, όπου στη συνέχεια αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια μίας μονόκλιτής ξυλόστεγης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, συνολικού μήκους 19μ. και πλάτους 8μ., με νάρθηκα και μία σειρά αιθουσών στα δυτικά, της οποίας διασώθηκε μόνο η βορειοδυτική γωνία.
Σημείωσε επίσης ότι εντοπίστηκαν υποστρώματα των δαπέδων στην αψίδα και τον κυρίως ναό, το θεμέλιο του συνθρόνου και του διαφράγματος του Πρεσβυτερίου και πιθανότατα μικρό οστεοφυλάκιο. Εικάζεται ότι η καταστροφή του ναού οφείλεται σε πυρκαγιά, αφού σε όλους τους τομείς που ερευνήθηκαν, εντός του ναού έχουν εντοπιστεί ίχνη καύσης από φωτιά, με την ακριβή χρονολόγηση ανέγερσης και καταστροφής του να μην είναι δυνατή.
Τελος ανέφερε πως τα τεμάχια στα οποία συμπεριλαμβάνεται ο χώρος, απαλλοτριώθηκαν από το Τμήμα Αρχαιοτήτων το 2004 και το Δήμο Γερμασόγειας για τμήμα της ευρύτερης περιοχής το 2005. Στη συνέχεια εκπονήθηκε από κοινού, διαχειριστικό σχέδιο για την κατασκευή του στεγάστρου για το ναό και τα σωζόμενα προ-κτίσματα του, τοπιοτέχνηση του γύρω χώρου, ώστε αυτός να καταστεί επισκέψιμο πάρκο πληροφόρησης – αναψυχής, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, ποδηλατόδρομο, skatepark και παιδική χαρά, σύμφωνα με τα σχέδια που είχαν εκπονηθεί από το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Παπαδοπούλου.